KRIZYHPA CHHOPASIANA
(Luka 9:23-24; Zawhana 8:31)

Krizyhpa hro liata eima laiseih thei nawpa ta ‘Krizyhpa’ tahpa yzie eima pahno pasia awpa byuh ta. Krizyhpa tahpa reikah ta â chhuahpa, Biehrai pachuna nata Krizyhpa reikah nata khâ azaopa, ‘zituhpa’ tahpa lâ aheipa ta eimâ chu tua awpa châ sala.

  1. Krizyhpa: Zisu zituhpazy awna reikah ‘Krizyhpa’ tahpa he, Latin reih “Christianus” tawhta lapa hawhta reipa châ ta, “Zisu hneituhpa/Zisu zituhpa (Disciple)” tahna a châ. Apostolzy daihti liata ‘Krizyhpa’ tahpa he mohnaona reikah, Zisu zituhpazy ama awna châ ta. Palyupalihna reikah a châ leipa vâta Awnano hmiatuapa daihti tawhta Krizyhpa moh aphaoh penawh cha taolapa tlyma, mopa-eihpa tlyma ama châ tyh. Zisu daihti liata Krizyhpa châ leipa ta, a hnôh zituhpa hluhpi hmô pi ta, ama zina chhâpa alyu khai thlyu aw vei. Hmo noâchhihpa a taopa hmô khohpa vâta zipa zy, sapa tlâna tlaichhaipa ta zipa zy, Khazohpa sawchapaw a châ tlai ma tahpa pasia khohpa vâta zipa zy, ano leih nawpa tluapa ta zipa zy, eikha thathyuna vâta âmo ngiaryhna rakha ta zipa zy chhao ama y. Chazy hryta ‘Zisu Krista cha Abeipa a châ’ tahpa apyh ta, a pachuna zyh ta, thina taihta ngâchhih kawpa ta zituhpazy kha Krizyhpa tahpa reikah ta â chhuahpa a châ.

  2. Zisu zituhpa (disciple): ‘Zituhpa’ (disciple) tahpa he ‘pachupa’ tahpa ta vaw hmâh hluh via pi ta, zituhpa nata pachupa tahpa reikah he ahnia kawpa a châ tarawpa ta, pachupa cha pachutuhpa tawhta a thaina deita a chu ta, zituhpa deikua cha a zipa (master) tawhta a pachuna dei châ leipa ta, a hrozie nôchâ hâ â la awpa ta nohto ta a zi tyh. Zituhpa (disciple) tahpa he Latin reih (discipulus) tawhta paliepa châ ta, â chhuahna cha, a zipa (Master) cha a zituhpa hro liata biehnei chaipa nata ryureituhpa châ ta, a zipa hro ahlykheipa ta, a laiseih thei nawpa ta a o nata lyuzy siesaipa ta, hro chhôhta a zi tyh. Zisu Krista biepiepa zyh ta, a pachuna hrokhei tuhpazy he Zisu zituhpa (Krizyhpa) ama châ.

  3. Biehrai Parohpa (OT) liata zituhpa (disciple): ‘Zituhpa’ tahpa reikah he Biehrai Parohpa liata hmô awpa y vei hrasala, Khazohpa zituh ngâchhih kawpa ama y tahpa hmô pi ta. Khazohpa ta Naw hnohta tipaua a tlô awpa chho ta, zo achhih lei kawpa hmo châ hrasala, biepietuhpa Khazohpa a pahnopasiapa vâta Khazohpa biepiepa zyh ta, a tao awpa cha ngâchhih kawpa ta tao ta, cha cha â bohna tlao a châ. Cha hawh pyly ta Mawsi hmia liata Tilaipi saihpa apachhaih awpa zy, Zawsua hmia liata Zerikô ku cho awpa biepiepa zy kha, khatlu ta zo achhih leipa hmahta châ hrasala, biepietuhpa Khazohpa ama pahnopasiapa vâta zo ei ta, apyh ei ta, ama hro ta zi lymâ ta, biepietuhpa ngâchhihpa bietaipa cha ama hmô tyh.

  4. Biehrai Thiehpa (NT) liata zituhpa: Zituhpa (disciple) tahpa reikah he Biehrai Thiehpa, Thâtihpha bu palihpazy nata Hmotaopazy liata ei 261 rachhôh tlai palâsapa châ ta. Zisu ta a pachupazy a aw nona khata, ‘na zi teh’ tahpa reikah kha a vaw hmâh tyh. ‘Zi’ tahpa he ‘Akoloutheo’ (Gk) tawhta paliepa châ ta, sei ta a puhpa a zina reina zy, pheisaih ta ama hyutuhpa biepiepa ama zyhna reina zy, bei nata biehneituhpazy ta dâh ama taopa zyhna zy nata ahyzy khokheina hnabeiseihpa ta khâchâ apabaipa reina châta zy ama hmâh tyh. Biehrai Thiehpa liata Zisu zituhpa chi nano nanopazy hmô pi ta. Â tymânazie ta Zisu azipa Zuda pahno pi ta (Mt. 26:14-16), eikha thathyuna ta azipa Pity hro hmô heih pi ta (Mt 26:51-52), âhla kawpa tawhta azipa y ei ta (Pity cha âhla kawpa ta Zisu cha pazi ta”(Mt. 26:58), âhla kawpa tawhta zituhpa chata ama patu zâ ta â paphasai tahpa pahno pi ta. Sasyh ngiaryhna rakha ta zi awpa achhuahpa satlia hneirôhpa pahno pi ta (Mk. 10:17f). Zisu ta miah a awna chhâpa cha, tlokhuh ahlâpa ta, ano khozie hawhta zi awpa he a châ (Lk 14:26). Eima zipa Zisu khozie hawhta y awpa zy, a kyhpachâpazy pachâkhei ta, a tao tyhpazy hâ âla ta, a tlaichhaipazy tlaichhaikhei hra ta, â haopa hmozy ahao hra awpa he Zisu zituhpa châna a châ. ‘Zisu kho leipa tlaichhai kawpa Krizyhpa ei châ ma?’ tahpa deikua eimâ hiahri awpa a peimawh kaw tyh.

  5. Zisu zina mâ (Cost of Discipleship): ‘Mâ’ eima tahpa he lymâ châ leipa ta, siesaina hro, hmo mâ ru kawpa reina a châ. Zisu ta, “Ahyrai eina zi khoh khiahtala, ano apachâ leipa ta, nohto ta a Kraws apupa ta na zi se…” (Lk 9:23-24) a tah. He liata “Ano apachâ leipa ta” tahpa he, ‘chyhsapa châna apahluhpa’, tahna a châ. ‘Ano apachâ leipa ta’ tahpa he Keimo liata eima tlaichhai kawpa zy, eima sapa châna eimâ palaikhei kawpa zy, eima khizaw atobina zy pahluhpa ta, Krista hro ahlykheina he a châ. “…na siena lâ maih sie aw na ta, nâ riena maih liata ei rie hra aw. Na chiheihzy cha ei chiheihzy châ aw ei ta, na Khazohpa châ ei Khazohpa châ aw ta, na thina liata thi aw na ta, cha liata eina pabu aw ei”(Rut.1:16-17) tahpa bie, Ruthi ta Naomi pazi awpa ta bie â taihna heta Zisu zina mâ a chhopasia kawpa ta â lâ. Zisu zi awpa ta eima châna eima my awpa a byuh. Pity cha a châna a my leipa vâta, “cha chyhsa cha pahno va na” tahpa ta Zisu kha a mypa a châ. Zisu liata hro eima pabôhsa thei nawpa ta Zisu nata eimâ zaona pakhâtuhpa khâpa hmo rai Kraws liata khaipâ lymapa ta, Krista eima zi lyliana he Krizyhpa (zituhpa) châna dopa, Zisu zina mâ (cost of Discipleship) cha a châ.

  6. Krizyhpa nata Krizyna: Krizyhpa (Christian) nata Krizyna (Christianity) tahpa he eima pahno pahlao pâ kaw tyh. Krizyhpa cha mopakha hro liata Krista nata eimâ zaona, Zisu hnôh zituh ngâchhihpa, a pachunazy hrokheituhpa hawhta za reih ei sih la, Krizyna deikua cha eima zyhna phôryhpa ta â chakaihpazy, hmôtheipa Awnanopa liata eima biezyhpa, phôryhpa eima siekheina dâh zy nata Awnanopa taozie hawhta eima chhopasia thei aw. Krizyhpa cha thlahpa lâta Krista nata eimâ zaona, Krizyna deikua cha eima thlahpa hro hmâ tlâh châ awpa ta Krizyhpa hro thapatlôna hawhta eima reih thei aw. Anodeikua cha, Zisu nata azaona hnei hlei leipa ta, Krizyna he py hawhta asiekhei thei ta, chavâta Krizyhpa (zituhpa) hro hnei leipa ta Krizyna he ngiapâtuhpazy châta chichhih kawpa nata thlahpa laiseihna miah pakhâtuhpa a châ thei.

  7. Zisu zituhpa ngiana: Zisu daihti nota Krizyhpa châ tlôh leipa ta Zisu zituhpa y ei ta, atahmâ chhâ Awnanopa liata deikua cha Zisu zituhpa châ hlei leipa ta, Krizyhpa châpa he pôh via ngâ pi khiah maw tah thei awpa a châ. He he Biehrai pachuna nata achakhia kawpa hmo a châ. Eima Biehrai liata Zisu Krista zituhpa(Krizyhpa) ngiana a palâsapa moh tua ei sih la; Zawhana 8:31- “Ei bie liata nama y thlâh ha khiahtala, ei pachupazy (zituhpa) nama châ hmeiseih aw.” He liata ‘Bie liata y’ tahpa he a reih thabypa liata cha, ‘Meno’ tahpa châ ta, ‘khâchâ azaopa, a siena liata zi laihpa, hmohropa ta a patypamâ leipa’ tahna a châ. Zh 15:5 liata Zisu ta Krezôh a châzie nata ano liata y thlâh hapazy cha thei hluhpi ama pathei tyhzie miah a chho. Biehrai reih papuapa zy, Khazohpa bie achupa zy nata a bie chhopasiana pahno awpazy he a peimawh kaw nota a bie hrokheina he a bie liata y thlâh hana cha a châ.

Pachâ awpazy:

  1. Sapa liata eima châna nata thainazy he Zisu zina liata phahnaina a hnei ma?
  2. Zyhna liata hmahsiena heta Krizyhpa laiseihna a tlôkheipa ta eima pahno ma? ‘Krizyhpa’ nata ‘Krizyna’ he reipakawh viapa châ sala.
  3. Zisu zituh ngâchhihpa eima châ thei nawpa kaozy reipa châ sala.

Source: ECM Apahrana Bu 2024